Σπυρομέτρηση η βασική εξέταση
Η σπιρομέτρηση είναι μια εξέταση που βοηθά στη διάγνωση πολλών αναπνευστικών νόσων, ενώ αποτελεί τη βασική εξέταση διάγνωσης της ΧΑΠ. Επιπροσθέτως, είναι η μέθοδος που χρησιμοποιείται και για την παρακολούθηση της εξέλιξης της νόσου καθώς και την ανταπόκριση στην εκάστοτε φαρμακευτική αγωγή. Αυτό λοιπόν σημαίνει ότι η σπιρομέτρηση δεν γίνεται μία φορά κατά τη διάγνωση, αλλά επαναλαμβάνεται καθ΄ όλη τη διάρκεια ζωής των ασθενών.
Η σπιρομέτρηση είναι ο πιο συνηθισμένος τρόπος που χρησιμοποιούν οι ιατροί για να αξιολογήσουν την απόφραξη (περιορισμός της ροής του αέρα), και κυρίως αυτό γιατί είναι ανώδυνη, αναίμακτη και σύντομη. Κατά την εξέταση της απλής σπιρομέτρησης ζητείται από τον ασθενή να φυσήξει σε ένα μικρό σωλήνα που είναι συνδεδεμένο με μια συσκευή, το σπιρόμετρο. Διαρκεί λιγότερο από 5 λεπτά και το μόνο που χρειάζεται είναι ο εξεταζόμενος να φυσήξει με δύναμη τουλάχιστον τρεις (3) φορές. Με αυτόν τον τρόπο μετριέται η ταχύτητα και η ποσότητα (ο όγκος) του αέρα που μπορεί να εκπνεύσει ο εξεταζόμενος μέσα σε συγκεκριμένο χρόνο. Η εξέταση της σπιρομέτρησης δεν απαιτείται ειδικός εξοπλισμός, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να πραγματοποιηθεί εύκολα στα ιατρεία, και είναι η πιο αναπαραγόμενη, προτυποποιημένη και αντικειμενική μέτρηση της απόφραξης των αεραγωγών.
Σπιρομέτρηση σε ασθενή με ΧΑΠ:
Κατά τη διαδικασία της σπιρομέτρησης σε ασθενή με ΧΑΠ, εμφανίζεται περιορισμός στη ροή του αέρα κατά την εκπνοή, και αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο όγκος του αέρα που εκπνέεται κατά το πρώτο δευτερόλεπτο να είναι περιορισμένος. Η μεταβλητή αυτή ονομάζεται FEV1 (Forced Expiratory Volume 1), ενώ ο συνολικός όγκος αέρα που εκπνέεται ονομάζεται FVC (Forced Vital Capacity). Στον ασθενή που υποβάλλεται σε διαδικασία σπιρομέτρησης χορηγούνται βρογχοδιασταλτικά και στεροειδή και από τις διακυμάνσεις που εμφανίζει η FEV1 μπορούν να χαρακτηρίσουν οι ειδικοί το μέγεθος της απόφραξης της ροής του αέρα.
Εκτός από την σπιρομέτρηση υπάρχουν και άλλες συνοδευτικές εξετάσεις που υποβάλλονται οι ασθενείς όπως είναι η ακτινογραφία θώρακος, όχι τόσο επειδή μπορεί να ανιχνεύσει την ΧΑΠ, όσο γιατί μέσο αυτής μπορούν να αποκλειστούν άλλα αναπνευστικά προβλήματα και ασθένειες. Τέλος, και η αξονική τομογραφία, η οποία μπορεί να διακρίνει την λεπτομερή κατάσταση των κυψελίδων, σε μια τυχαία περίπτωση εμφυσήματος, και να μαρτυρήσει μια πιθανή καταστροφή αυτών, καθώς και το μέγεθος της.
Αέρια αίματος και ΧΑΠ:
Σε αρκετές περιπτώσεις, ο υπολογισμός των αερίων του αίματος προσφέρει επιπλέον πληροφορίες. Η εξέταση αυτή χρησιμοποιείται κυρίως για να διαπιστωθεί το πόσο καλά οι πνεύμονες κατορθώνουν να μεταφέρουν οξυγόνο στην κυκλοφορία και να απομακρύνουν από αυτή το διοξείδιο του άνθρακα.
Τι είναι όμως τα αέρια αίματος;
Τα αέρια αίματος είναι μία εξέταση η οποία πραγματοποιείται από ιατρό και μας φανερώνει και την ποσότητα του οξυγόνου στο αίμα. Ο ιατρός ψηλαφίζει για να ανιχνεύσει μία αρτηρία (κατά προτίμηση την κερκιδική στο ύψος του καρπού) και με ειδική τεχνική και σύριγγα (ηπαρινισμένη) λαμβάνει 1 ml αρτηριακού αίματος. Στη συνέχεια το αίμα τοπoθετείται σε ειδικό μηχάνημα, τον αναλυτή αερίων. Σε λίγα λεπτά συνήθως έχουμε τα αποτελέσματα από τη ανάλυση αυτή. Mπορούμε να πάρουμε πληροφορίες για τη μερική συγκέντρωση οξυγόνου (PO2), τη μερική συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα (PCO2), τη συγκέντρωση διττανθρακικών (HCO3), pH και ηλεκτρολυτών. Επιπλέον, μας δείχνει και την οξυμετρία (SaO2), όπως την μετράμε στο οξύμετρο με την διαφορά ότι μας παρέχει πληροφορίες για την οξυαιμοσφαιρίνη και την ανθρακυλαιμοσφαιρίνη. Η φυσιολογική τιμή της συγκέντρωσης οξυγόνου στο αίμα δεν είναι καθολική αλλά ποικίλει ανάλογα με την ηλικία.
Σε ύπτια θέση η φυσιολογική τιμή PO2 υπολογίζεται από τον τύπο 103,2 – 0,42 x ηλικία (σε έτη). Η φυσιολογική τιμή PO2 σε όρθια θέση είναι 104,2 – 0,27 x ηλικία (σε έτη).
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο υπολογισμός των αερίων του αίματος προσφέρει επιπλέον πληροφορίες. Η εξέταση αυτή χρησιμοποιείται κυρίως για να διαπιστωθεί το πόσο καλά οι πνεύμονες κατορθώνουν να μεταφέρουν οξυγόνο στην κυκλοφορία και να απομακρύνουν από αυτό το διοξείδιο του άνθρακα.
Πηγές:
American Lung Association, 2023. Diagnosing COPD. [Ηλεκτρονικό] Διαθέσιμο στο: https://www.lung.org/lung-health-diseases/lung-disease-lookup/copd/symptoms-diagnosis/diagnosing [Πρόσβαση 12 07 2024].
Canadian National Heart, Lung and Blood Institute, 2022. Διάγνωση ΧΑΠ. [Ηλεκτρονικό] Διαθέσιμο στη διεύθυνση: https://www.nhlbi.nih.gov/health/copd/diagnosis [Πρόσβαση 11 07 2024].
NHS UK, 2024. Diagnosis of Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD). [Ηλεκτρονικό] Διαθέσιμο στη διεύθυνση: https://www.nhs.uk/conditions/chronic-obstructive-pulmonary-disease-copd/diagnosis/ [Πρόσβαση 11 07 2024].