Ως συνοδά νοσήματα, ή αλλιώς συννοσηρότητα, της ΧΑΠ ορίζουμε την επιπρόσθετη εμφάνιση ποικίλων παθήσεων, σε έναν ασθενή που πάσχει ήδη από ΧΑΠ. Πολλές από αυτές τις παθήσεις είναι αρκετά επικίνδυνες και μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα στους ασθενείς, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που ήταν υπεύθυνες για εκδηλώσεις παροξύνσεων.
Ας δούμε λοιπόν τις πιο συχνά εμφανιζόμενες:
Καρδιακές αρρυθμίες: Με πρώτη σε εμφάνιση να έρχεται η κολπική μαρμαρυγή, κρίνεται εξαιρετικά επικίνδυνη και απαιτεί εσπευσμένη εισαγωγή του ασθενούς σε νοσοκομείο. Μεγάλη έμφαση πρέπει να δοθεί στην φαρμακευτική αγωγή που θα χορηγηθεί στον ασθενή καθώς θα πρέπει να μην επιβαρύνει την αναπνευστική λειτουργία.
Καρδιακή ανεπάρκεια: Δυστυχώς αρκετοί ασθενείς με ΧΑΠ εμφανίζουν μείωση της καρδιακής ικανότητας (κλάσμα εξώθησης <60%), με αποτέλεσμα να απαιτείται τακτική παρακολούθηση από καρδιολόγο και πνευμονολόγο ενώ οι φαρμακευτικές αγωγές των δύο ειδικοτήτων δεν θα πρέπει να συγκαλύπτουν ή να εξουδετερώνουν η μία την άλλη.
Περιφερική αγγειακή νόσος: Με τον όρο αυτό αναφερόμαστε στη στένωση ή την απόφραξη των αρτηριών του ποδιού, που προκαλείται συνήθως από την αθηροσκλήρωση (σκλήρυνση των αρτηριών). Αποτελεί συχνό συνοδό νόσημα της ΧΑΠ και ο κυριότερος λόγος εμφάνισης είναι το κάπνισμα.
Αρτηριακή υπέρταση: Είναι η πιο συχνή συννοσηρότητα της ΧΑΠ ενώ όταν διαγνωστεί σχετίζεται με την πρόγνωση της ΧΑΠ. Απαιτείται καθημερινή παρακολούθηση και καταγραφή ενώ συχνά απαιτεί φαρμακευτική αγωγή για την αποφυγή παροξύνσεων.
Ισχαιμική καρδιοπάθεια: Θα πρέπει να γίνεται αυστηρός έλεγχος για την ύπαρξη της σε όλους τους ασθενής που πάσχουν από ΧΑΠ. Η ισχαιμική καρδιοπάθεια αναφέρεται στην ικανότητα αιμάτωσης της καρδίας και μάλιστα στη μείωση αυτής. Ανιχνεύεται μέσο του ηλεκτροκαρδιογαφήματος και του triplex καρδιάς, ενώ πολλές φορές ελέγχονται και τα καρδιολογικά ένζυμα.
Οστεοπόρωση: Οστεοπόρωση εμφανίζονται συνήθως σε άτομα με χαμηλό βάρος (αδύνατα) και όταν συνυπάρχει με την ΧΑΠ εκδηλώνεται ιδιαίτερα στον εμφυσηματικό τύπο. Πρόκειται για πάθηση στην ποιότητα των οστών και χρήζει ιατροφαρμακευτικής κάλυψης για να επιτευχθεί ο περιορισμός της.
Άγχος και κατάθλιψη: Η κατάθλιψη κάνει την εμφάνιση της συχνά σε ασθενείς με ΧΑΠ προκαλώντας αποστροφή από τις κοινωνικές συναναστροφές με αποτέλεσμα την απομόνωση του ασθενούς. Τα πράγματα γίνονται πιο έντονα όταν ο περιορισμός της αναπνευστικής ικανότητας είναι εμφανής καθώς τα άτομα νιώθουν συχνά ντροπή και κλείνονται στον εαυτό τους.
Διαβήτης: Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι η μεταβολική ασθένεια η οποία χαρακτηρίζεται από την αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα (υπεραιμία) και τη διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης. Συχνά συνυπάρχει με τη ΧΑΠ και αποτελεί προγνωστικό παράγοντα αυτής. Η συνήθης θεραπεία είναι οι ενέσεις ινσουλίνης και δεν επηρεάζεται από τη συνύπαρξη της ΧΑΠ.
Βρογχεκτασίες: Σε αυτή την πάθηση οι αεραγωγοί των πνευμόνων έχουν υποστεί μη αναστρέψιμη βλάβη με αποτέλεσμα τα τοιχώματα τους να είναι ογκώδη. Στους βρόγχους που εμφανίζουν τέτοια εικόνα παρατηρείται έντονη συγκέντρωση βλέννας προσφέροντας ένα ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξη βακτηριδίων που συχνά οδηγούν σε λοιμώξεις και, κατ’ επέκταση, σε παροξύνσεις. Η αξονική τομογραφία είναι η πλέον κατάλληλη μέθοδος για να ανιχνεύσουμε τις βρογχεκτασίες, οι οποίες όταν εμφανίζονται τείνουν να ενισχύουν το χρονικό διάστημα διάρκειας μιας παρόξυνσης. Οι βρογχεκτασίες δεν λειτουργούν καλά σε συνδυασμό με τα στεροειδή φάρμακα (κορτιζόνη), όποτε η χρήση τους καλό θα ήταν να αποφεύγεται.
Καρκίνος του πνεύμονα: Με τον όρο αυτό, χαρακτηρίζεται η ανεξέλεγκτη αναπαραγωγή των καρκινικών κυττάρων στους ιστούς του πνεύμονα. Ο ανεξέλεγκτος πολλαπλασιασμός μπορεί να εξαπλωθεί και πέραν του πνεύμονα με μια διαδικασία που ονομάζεται μετάσταση γι’ αυτό η διάγνωση και η αντιμετώπιση αποτελούν σταθμούς στην καταπολέμησή του. Δυστυχώς η εμφάνιση του καρκίνου του πνεύμονα, ειδικά σε ασθενείς που εμφανίζουν εμφύσημα, είναι συχνό φαινόμενο. Η θεραπεία ποικίλει από ασθενή σε ασθενή ενώ κυριότερη αιτία εμφάνισης αποτελεί η κοινή συνήθεια του καπνίσματος.
Νεφρική ανεπάρκεια: Οι νεφροί μας αποτελούν το φυσικό φίλτρο του οργανισμού, καθώς φιλτράρουν καθημερινά 200 λίτρα αίματος και αποβάλλουν από αυτόν κάθε περιττή και επικίνδυνη ουσία μέσο της ούρησης. Οι νεφροί επίσης ρυθμίζουν την ισορροπία των μεταλλικών στοιχείων και του νερού, ενώ σημαντικό ρόλο παίζουν στην παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων, ενεργοποιούν τη βιταμίνη D και τέλος παράγουν ουσίες που ρυθμίζουν την αρτηριακή πίεση.
Ως νεφρική ανεπάρκεια ορίζεται η ανικανότητα των νεφρών να επιτελέσουν τις παραπάνω λειτουργίες και διακρίνονται ως οξεία ή χρόνια. Στην οξεία νεφρική ανεπάρκεια οι νεφροί σταματούν ξαφνικά να λειτουργούν, ενώ η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια προκαλεί μία σταδιακή και μη αναστρέψιμη πτώση της λειτουργίας των νεφρών. Η διάγνωση της νεφρικής ανεπάρκειας, και στις δύο περιπτώσεις, απαιτεί τη λήψη ιστορικού, αιματολογικό έλεγχο και απεικονιστικές εξετάσεις -(υπερηχογράφημα, αξονική ή μαγνητική τομογραφία, ή συνδυασμός αυτών). Σε συνδυασμό με τη ΧΑΠ μπορεί να επιφέρει έντονες επιπλοκές στην αναπνευστική λειτουργία και χρίζει άμεση αντιμετώπιση.
Οι συννοσηρότητες παίζουν σημαντικό ρόλο στην ποιότητα ζωής καθώς και στην επιβίωση των ασθενών. Μελέτες έδειξαν ότι ποσοστό μεγαλύτερο του 60% του συνολικού αριθμού των θανάτων που προέκυψαν σε ασθενείς που νοσούσαν με ΧΑΠ, οφείλονται στις συννοσηρότητες παρά στην ίδια νόσο. Τέλος οι συννοσηρότητες φυσικά δεν επιβαρύνουν μόνο την κατάσταση της υγείας των ασθενών ή αυξάνουν τα ποσοστά των θανάτων, αλλά ευθύνονται και για τα δυσβάστακτα κόστη που προκαλούνται για να μπορέσει να αντιμετωπιστεί μια τόσο επιβαρυμένη περίπτωση της ΧΑΠ.
Πηγές:
Canadian Lung Association, 2023. ΧΑΠ και συννοσηρότητες. [Ηλεκτρονικό] Διαθέσιμο στη διεύθυνση: https://www.lung.ca/lung-health/lung-diseases/chronic-obstructive-pulmonary-disease-copd/copd-and-comorbidities [Πρόσβαση 25 09 2024].
Cavaillès A, Brinchault-Rabin G, Dixmier A, Goupil F, Gut-Gobert C, Marchand-Adam S, Meurice JC, Morel H, Person-Tacnet C, Leroyer C, Diot P. Συννοσηρότητες της ΧΑΠ. Eur Respir Rev. 2013 Dec;22(130):454-75. doi: 10.1183/09059180.00008612. PMID: 24293462; PMCID: PMC9639181.
Chatila WM, Thomashow BM, Minai OA, Criner GJ, Make BJ. Συννοσηρότητες σε χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Proc Am Thorac Soc. 2008 Μαΐου 1;5(4):549-55. doi: 10.1513/pats.200709-148ET. PMID: 18453370; PMCID: PMC2645334.
Divo MJ, Casanova C, Marin JM, Pinto-Plata VM, de-Torres JP, Zulueta JJ, Cabrera C, Zagaceta J, Sanchez-Salcedo P, Berto J, Davila RB, Alcaide AB, Cote C, Celli BR; Συνεργατική Ομάδα BODE. Δίκτυο συνοδών νοσημάτων ΧΑΠ. Eur Respir J. 2015 Sep;46(3):640-50. doi: 10.1183/09031936.00171614. Epub 2015 Jul 9. PMID: 26160874.
Hillas, G., Perlikos, F., Tsiligianni, I., & Tzanakis, N. (2015). Διαχείριση συννοσηροτήτων στη ΧΑΠ. International Journal of Chronic Obstructive Pulmonary Disease, 10, 95-109. https://doi.org/10.2147/COPD.S54473
Mariniello DF, D’Agnano V, Cennamo D, Conte S, Quarcio G, Notizia L, Pagliaro R, Schiattarella A, Salvi R, Bianco A, et al. Συννοσηρότητες στη ΧΑΠ: Τρέχουσες και Μελλοντικές Προκλήσεις Θεραπείας. Journal of Clinical Medicine. 2024; 13(3):743. https://doi.org/10.3390/jcm13030743
Sin DD, Anthonisen NR, Soriano JB, Agusti AG. Θνησιμότητα στη ΧΑΠ: Ο ρόλος των συννοσηροτήτων. Eur Respir J. 2006 Dec;28(6):1245-57. doi: 10.1183/09031936.00133805. PMID: 17138679.